Van wie is het kind?

In 1917 kwam er een einde aan de sterk ideologisch geladen schoolstrijd. Voortaan werden aan het bijzonder onderwijs dezelfde financiële rechten toegekend als aan het openbaar onderwijs. Deze 'schoolvrede' of 'onderwijspacificatie' is nog altijd vrijwel ongewijzigd vastgelegd in artikel 23 van de Grondwet.

De pacificatie is vaak geïnterpreteerd als een triomf van de confessionele partijen in hun rol van belangenbehartigers van het bijzonder christelijk onderwijs. De confessionelen hadden echter lange tijd een heel andere oplossing van de schoolstrijd voor ogen. Sommige antirevolutionairen beschouwden 1917 als een nederlaag. Zij vreesden dat de pacificatie de vrije christelijke school aan banden zou leggen: geld in ruil voor staatsinvloed.

In Van wie is het kind? plaatst John Exalto de pacificatie in de ontwikkeling van de onderwijsvrijheid in de afgelopen twee eeuwen. Bijzondere aandacht besteedt hij aan 'de vrijheid van richting', op basis waarvan alle levensbeschouwingen op staatskosten een eigen school kunnen stichten.

Tegenwoordig behoort meer dan de helft van alle scholen in Nederland tot het bijzonder onderwijs: protestants, katholiek, antroposofisch, islamitisch. Maar is het duale stelsel van 1917 nog wel van deze tijd? Biedt het voldoende vrijheid aan nieuwe richtingen en hoe vrij is vrij eigenlijk als de overheid in hoge mate de regels bepaalt?

Van wie is het kind? biedt een even boeiend als verhelderend perspectief op de relatie tussen staat, school en religie in Nederland in de afgelopen twee eeuwen.